Większości osób słowo mobbing kojarzy się z upokarzaniem pracowników przez pracodawcę oraz stosowaniem psychicznej, bądź fizycznej przemocy wobec podwładnych w miejscu pracy. Nie zawsze jednak nasze wyobrażenia o danym zjawisku są całkowicie zgodne z prawdą. Taka sytuacja ma miejsce również w przypadku mobbingu. Kiedy więc możemy mówić o jego istnieniu?

W tym artykule dowiesz się:

  • co to jest mobbing; 
  • ile musi trwać mobbing, aby można było o nim mówić w kontekście prawnym; 
  • czym charakteryzuje się mobbing; 
  • jak bronić się przed mobbingiem; 
  • gdzie zgłosić mobbing. 

Co to jest mobbing? Definicja

Mobbing to – tak jak wspomnieliśmy wcześniej – psychiczne lub fizyczne nękanie pracownika. W kontekście prawnym nie został on szczegółowo określony. Według art. 94 Kodeksu Pracy mobbing to:

„działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”

Prawo nie jest więc zbyt precyzyjne. Pod powyższą definicję możemy podpiąć różne zachowania. O zaistnieniu problemu mobbingu w pracy mówimy jednak wówczas, gdy:

  • nękanie, poniżanie czy izolowanie pojawia się bez konkretnej przyczyny; 
  • powtarza się on regularnie; 
  • wywołuje negatywnie emocje u ofiary, tj. obniżenie nastroju, a w skrajnych przypadkach depresję. 

Objawy mobbingu

Do przejawów mobbingu w pracy zaliczamy wszystkie działania mające na celu :

  • szykanowanie; 
  • poniżanie; 
  • izolowanie; 
  • nękanie; 
  • eliminowanie pracownika z zespołu. 

Ale to nie wszystkie zachowania. Mobbing to także regularne powtarzane złośliwości, skierowane w stronę pracownika bez konkretnej przyczyny, zaniżanie kompetencji, szantaż oraz molestowanie seksualne. 

„W 2019 roku 46% pracowników zatrudnionych na umowę o pracę doświadczyło mobbingu”

Mobbing może być uprawiany nie tylko przez pracodawcę, ale również kierownika działu lub współpracowników. Niezależnie jednak od tego, kto jest mobberem, winą zawsze obciążony zostaje pracodawca. To w jego gestii leży bowiem dbanie o dobrą atmosferę w firmie i zwalczanie jakichkolwiek przejawów szykanowania podwładnych.

O zaistnieniu mobbingu można mówić wtedy, gdy negatywne działania przeciwko pracownikowi (lub pracownikom) podejmowane są od dłuższego czasu. Według książkowych przykładów mobbing pojawia się wtedy, gdy szykanowanie pracowników trwa co najmniej od sześciu miesięcy i powtarza się w miarę regularnie – minimum raz w tygodniu. Pamiętajmy jednak o tym, że podane wyżej terminy mają charakter umowny. Jeśli bowiem dochodzi do rozprawy, w której pracodawca zostaje oskarżony o stosowanie mobbingu, to sytuacja poszkodowanego jest za każdym razem rozpatrywana indywidualnie.

Mobbing w pracy - nękanie kobiety w trakcie wykonywania obowiązków

Czym mobbing NIE jest?

Wprawdzie szykanowanie, nękanie i ośmieszanie pracujących ludzi może mieć miejsce w każdym zakładzie pracy, jednak nie zawsze tego typu działania będzie można określić mianem mobbingu. Opisywane przez nas zjawisko dotyczy bowiem wyłącznie pracowników wykonujących obowiązki służbowe w ramach umowy o pracę, mianowania, powołania lub wyboru oraz spółdzielczej umowy o pracę.

Osoby zatrudnione na podstawie zlecenia, umowy o dzieło lub umowy agencyjnej nie kwalifikują się do tzw. grupy pracowników (vide artykuł 2 Kodeksu Pracy), co oznacza, że zgodnie z polskim kodeksem pracy nie mogą oni stać się ofiarami mobbingu.

Mobbingiem nie można nazwać wydawania poleceń, których zadaniem jest usprawnienie pracy w firmie. Szykanowaniem pracownika jest już jednak uporczywe zwracanie uwagi, które obniża samoocenę podwładnego oraz prowadzi do jego ośmieszenia, bądź upokorzenia (i występuje w dłuższym przeciągu czasowym). Niektórzy pracownicy uważają, że kontrolowanie przebiegu oraz efektów ich pracy to przejawy mobbingu. Są oni w błędzie, gdyż samo dokonywanie kontroli nie nosi znamion tegoż zjawiska, co innego jednak, gdy kontrola będzie jedynie punktem wyjścia do psychicznego znęcania się nad pracownikiem.

Mobbingiem nie nazwiemy zachowań związanych z:

  • zwolnieniem z pracy; 
  • zwykłymi złośliwościami w pracy – w końcu nie wszyscy muszą się lubić; 
  • zmniejszeniem premii uznaniowej.  

Rodzaje mobbingu w pracy

Działania te mogą przyjmować różną formę. Najczęściej zjawisko mobbingu w pracy możemy podzielić ze względu na to, kto jest mobberem, oraz jakie działania podejmuje on względem ofiary mobbingu.

Względem pierwszego kryterium wyróżniamy mobbing:

  • pionowy: mobberem staje wówczas osoba na wyższym stanowisku od ofiary mobbingu, może to być kierownik działu bądź pracodawca; 
  • poziomy: mobberem jest nasz współpracownik. 

Drugie kryterium dzieli mobbing ze względu na sposób zachowania. Możemy więc mówić o mobbingu:

  • bezpośrednim, gdy działania prowadzone są w sposób jawny i jasno możemy stwierdzić, kto jest mobberem; 
  • pośrednim: jest to sytuacja, w której mamy do czynienia z przesyłaniem nieprawdziwych informacji, plotkowaniem, a nawet donosicielstwem, mobbera trudno jest tutaj zlokalizować. 

Mobbing w pracy – jak się bronić?

Najważniejsze, by nie unikać konfrontacji z oprawcą. Jeśli ktoś stosuje wobec Ciebie przemoc psychiczną, głośno zaznaczaj, że nie życzysz sobie takiego traktowania. Nie ukrywaj też faktu zaistnienia mobbingu przed innymi pracownikami – mobber nie lubi działać na oczach grupy osób, poczuje się więc zagrożony, gdy prawdę o jego zachowaniu pozna cały zespół.

Bądź odważny i pewny siebie. Dzięki temu zyskujesz przewagę nad mobberem. Jednocześnie pamiętaj, aby monitorować wszystkie niechciane zachowania. Zbieraj dowody w formie:

  • nagrań; 
  • zdjęć; 
  • wiadomości mailowych oraz SMS-owych; 
  • zwolnień lekarskich. 

Jak zgłosić mobbing w pracy?

Jeśli powyższe rady nie pomogą, pozostaje Ci zwrócić się o pomoc do pracodawcy, który zobowiązany jest do zwalczania mobbingu w miejscu pracy. Najlepiej będzie, jeśli zrobisz to na piśmie i poprosisz o potwierdzenie – może być ono przydatne, jeśli dojdzie do rozprawy sądowej. Nie obawiaj się zwrócić do pracodawcy również wtedy, gdy to on jest prześladowcą, istnieje bowiem szansa, że Twój kierownik wystraszy się poważnych konsekwencji prawnych i zaprzestanie stosowania mobbingu.

„Według Ministerstwa Sprawiedliwości w 2019 roku odbyło się 425 spraw dotyczących mobbingu w pracy”

Jeśli Twoim zdaniem sytuacja jest poważna, zapisuj wszystkie przypadki prześladowań wraz z datą i godziną. Możesz również zwrócić się o pomoc do lekarza, który sprawdzi Twój stan zdrowia i w razie potrzeby wystawi zaświadczenie dotyczące negatywnego wpływu długotrwałego stresu na Twój organizm.

Ponadto możesz zgłosić się z problemem mobbingu do:

Jeżeli nie radzisz sobie z mobbingiem w miejscu pracy skorzystaj z możliwości rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym – unikniesz wtedy oczekiwania na zakończenie okresu wypowiedzenia. W ostateczności możesz także wytoczyć proces swojemu pracodawcy i zażądać wypłacenia odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu oraz straty moralne.

 

Źródła: